14.08.2023 TARIM VE HAYVANCILIK HABERLERİ

“Domates çok para yaptıysa önümüzdeki sene bütün çiftçiler domates ekiyor. Bu sefer talep fazlası ürün oluyor ve fiyat düşüyor. Bu, bir tarım politikası olmadığını gösterir. Ülkemizin domates ihtiyacı, fasulye ihtiyacı bellidir. İhraç ettiğimiz ürünlerin de tonajları, kotaları bellidir. Bunlara göre bizim neye ihtiyacımız olduğu belirlenip çiftçilerin yönlendirilmesi gerekiyor.”

İKİ KİŞİLİK KOCAMAN BİR EKİP
Varlık ailesi, Şener Bey ve eşi Saadet Hanım’dan oluşan kocaman bir ekip. Şener Bey, araştırıyor, ekiyor, belliyor. Üretilen mahsulleri eşi Saadet Hanım pişiriyor, hazırlıyor ve sunuyor… Öyle ki ortaya çok değişik tarifler çıkıyor. Ağaç bamyasının kızartmasını veya dolmasını hiç duydunuz mu? Tahmin ediyorum çoğunuz ağaç bamyasını duymadınız bile. İstiridye kabağının dolmasını yediniz mi? Peki ya tam doksan santim uzayabilen Vietnam salatalığının turşusunu? Saadet Hanım, bu ilginç tarifleri nasıl bulduğunu anlatıyor bize:

“Eşim ağaç bamyasından iki tane verdi. Üstünü kestim, içi böyle kireç kaymağı gibi, onu bir güzel yıkadım temizledim, içini doldurdum ve dolmalarla birlikte pişirdim. İstiridye kabağından da bir yemek denedim. Onu da aynı kabak gibi dolmasını denedik. Deniyorum böyle şeyleri ve yeni tarifler ortaya çıkıyor. Ne yapabilirim bunları diyerek mutfakta değişik tarifler ortaya çıkartıyoruz. Vietnam salatalığının turşusunu denedim ama yemeğini denemedim daha.”

Şener Bey araya giriyor ve, “Yemeğini bir moderatör arkadaşımız Hasan Hüseyin Bey eşine denetmiş ama anlata anlata bitiremiyor. Biz de hep bir tohum alma sevdası olduğu için çoğu kez hep tohuma yatırıyoruz, bu yüzden yeme şansımız olmuyor” diyor.

Saadet Hanım devam ediyor: “Zaten turşularımı kendim kurarım. Vietnam salatalığından da turşu denedim, güzel oldu, beğenildi. Eşim festivallere giderken götürüyoruz, denettiriyoruz, beğeniyorlar. Bahçede kendimiz yetiştirdiğimiz için mutfakta çok fazla işimiz oluyor. Yazın domates sularımızı, konservelerimizi kendimiz yapıyoruz.”

Şener Bey, bahçe işinin bir ekip işi olduğunu ancak en büyük desteği eşinden aldığını vurguluyor:

“Eşimin bana çok faydası var. Yok dersem yalan olur. Burada bahçeyi beraber yapıyoruz, bellemesini, fide dikmesini, çapasını, otunun yolunmasını falan birlikte yapıyoruz. Kayınvalidem bile geldiğinde oturduğu yerden otu olarak bize yardım eder. Küçük torunum gelir, bizimle beraber bahçe işi yapar. Ama genelde eşimle birlikte.”

TARIMDA KAVRAM KARMAŞASI
Şener Bey ile sohbetimiz sırasında ülkemizde bir kavram karmaşası yaşadığımızı fark ediyoruz. Ona göre şu an organik tarım yapmak çok zor. Kendisinin organik tarım değil, doğal tarım yaptığını vurguluyor ve nedenini de şöyle açıklıyor:

“Bana göre organik kelimesi ticari bir sıfattır. Organik demeniz için üretim yaptığınız yerin, tarlanın en az beş kilometre çapında egzoz kazığı otoban yolu kimyasal ilaç kullanılan bir tarım alanı olmaması gerekiyor. Sebebi de şudur; arılar beş kilometre gidip gelebilir. Siz hakikaten de doğal tarım yapıyorum diye övündüğünüz bahçenize arınız yan bahçeden gider genetiği değiştirilmiş fidenin polenlerini alıp sizin bahçenize getirebilir ve tohumunuzu bozabilir. O sebeple bana göre organik tarım mümkün değil, bizlerin yaptığı doğal tarım. Ben burada evimin içinde yapıyorum. Her şeyim doğal, hiçbir şekilde ilaç kullanmıyorum. Sümüklü böceklerime ilaç kullanmam. Isırgan yapraklarından gördüğünüz gibi ilaç yaptım, kırmızı örümcek, yaprak bitleri için. Ama bahçenin yanından minibüs hattı geçiyor oradan egzoz gazı geliyor. Nasıl ben size organik tarım yapıyorum diyeyim. Bu sizi kandırmaktır, onun için bana göre doğal tarım üretimi yapıyoruz dememiz gerekiyor.”

Organik ve doğal tarım arasındaki kavram karmaşasının bir benzerini atalık tohum ve yerel tohum arasında da yaşandığını söylüyor Şener Bey. Atalık tohum deyince bizim de dâhil olmak üzere zihnimizde Anadolu’da atalarımızdan itibaren geliveren bir tohum algısı oluşuyor. Şener Bey, tüm bu algılarımızı kırıp yeni bilgilerle aydınlatıyor bizi:

“Atalık tohum dediğimiz şey senelerce aynı tohumun kendi tohumundan üretilen üründür, devamlılığını sağlayan, geleceğini sağlayan bir üründür. Ve bunun lezzeti aroması hibritlerden çok farklıdır. Atalık dememizin nedeni daha eski olduğunu ifade edebilmek içindir. Patlıcanın mesela anavatanı Hindistan’dır. Atalık tohum dediğimizde patlıcanın anavatanındaki o ilk haline ulaşmaktır. Türkiye’deki tohumu yerel tohumdur. Biber Kuzey Amerika bölgesine aittir. Sen atalık diyorsun ama Hindistan’dan bahsediyorsun dediğinde orada iş bitti. Mesela Yalova çorbacı biberi var. Yalova Araştırma Enstitüsü orada laboratuvar ortamında bir çeşit yetiştirmiştir. Bu F1 tohumdur, verimini artırmıştır, ismini de Yalova çorbacı biberi koymuştur ama biberin ana vatanı Yalova değil ki? İşte bunlar genetiği değiştirilmiş verimi artırılmış tohumlardır. Ama bazı ürünlerde vardır ki onlar akademik bilgi içeriyor bizim mesela moderatör arkadaşlarımız var, ziraat mühendisleri, bu işe gönül vermiş insanlar. Onlardan bazen biz bilgi alıyoruz. Mesela bu arkadaşlardan birine fasulye ile ilgili soru sordum, ‘abi fasulyenin GDO’su olmaz’ dedi. ‘Ben genetik çalışma yapıyorum, domatesler de biz genetik değiştirme yapıyoruz ama fasulyenin maliyeti fazla olduğundan dolayı fasulyenin GDO’sunu çıkartamıyoruz’ dedi. Bunları da bilmek gerekiyor, her tohum genetiği değiştirilmiş değildir.”

TARIM POLİTİKALARI
Şener Bey, sadece kendi bahçesinde tarım yapmakla kalmıyor. Kim tarım adına ne yapıyor, araştırıyor ve takip ediyor. Tarıma, atalık tohuma dair yapılan çalışmaları yakinen takip ediyor ve bu çalışmaların desteklenmesi için ürettiği fikirleri var:

“Çanakkale Belediyesi, İstanbul Belediyesi, Eskişehir Belediyesi, Bayramiç Belediyesi, Samsun Belediyesi, Saadet Partisi İstanbul İl Başkanlığı atalık tohumla ilgili çalışmalar yapıyor ve destekler veriyorlar. Bunların çoğaltılıp ülke geneline yayılması lazım. Çocukların anaokulundan itibaren doğal tarımcılıkla ilgili atalık tohumla ilgili eğitilmesi gerekiyor. Devletin tarımla ilgili bir politikası olması gerekiyor. Ülkemiz yedi coğrafi bölge, her bölgede farklı ürünler yetişiyor. Tarım Kredi Kooperatifleri var. Tarım Bakanlığımızın tarım kredi kooperatifleri kontrolü altında her coğrafi bölgede o bölgede yetişen ürünün kotasını belirlemesi lazım. Şu an örnek olarak mesela domates çok para yaptıysa önümüzdeki sene bütün çiftçiler domates ekiyor. Bu sefer talep fazlası ürün oluyor ve fiyat düşüyor. Bu, bir tarım politikası olmadığını gösterir. Ülkemizin domatese, fasulyeye ihtiyacı bellidir. İhraç ettiğimiz ürünlerin de tonajları, kotaları bellidir. Bunlara göre bizim neye ihtiyacımız olduğu belirlenip çiftçilerin yönlendirilmesi gerekiyor. Gerekirse belediyeler bazında, tarım il başkanlıklarınca yerel tohumların çoğaltılması ve ücretsiz bir şekilde çiftçiye dağıtılması gerekiyor. Daha önce hibrit tohumların ücretsiz bir şekilde dağıtıldığı gibi. Zamanında hibrit tohum yetiştiren devasa firmalar ne yaptılar? Ülkemizde ücretsiz hibrit tohum dağıttılar ve çiftçinin elinden yerel tohumları topladılar. Şu anda köylere gidin, köylü bile kendi bahçesinde domates, biber yetiştiremiyor. Kamyonlarla gelen seyyar manavlardan ürün alıyorlar. Ülkemiz bu hale getirildi. Bu sebeple bir tarım politikasına ihtiyacımız var.”

Ülkemizin hibrit tohumlardan kurtulması, atalık ve yerel tohumların yaygınlaştırılması için de çok basit ve etkili bir çözümü var Şener Bey’in. “Ukala olarak algılanmazsa bana göre ülkemizin tohum ihtiyacı ücretsiz bir şekilde karşılanabilir” diyor ve üstelik bu çözüm için de profesör olmaya da gerek yok diyerek çözümü anlatıyor:

“Hesabı çok basit. Üç tane tohumluk domates alıyorsun veya salatalık veya biberden örnek olarak. Her domatesten elli tane tohum alıyorsak üç senede domatesten yüz elli tane tohum alırız. Bire yüz elli alıyorsun. Bunu ülke bazında hesap ettiğinizde elimizdeki tohum stoku hesabını yapamayacağımız matematiklere ulaşıyor mu? Ulaşıyor. Bunun için bir profesör olmaya gerek yok, hesabı çok basit. Yerli üreticileri destekleyip yerli tohuma yönlendirip yurt dışından alınan hibrit ya da genetiği değiştirilmiş tohumların ülkeye girişini engellememiz lazım. Bu mümkün mü? Değil ama bunu aza indirgeyebiliriz. Bunu da çiftçimizi, halkımızı eğiterek yerel tohumların kıymetini anlatarak ve onun lezzetini aldırarak yapabiliriz. Örneğin bizim şu an ürettiğimiz domatesle pazardan aldığınız domatesin aroması arasında dünya kadar fark var. Pazardan aldığınız domatesin içinden sırf su çıkıyor, yerel üretimdeki domatesten ise löp et çıkıyor.”

“NEDEN YURT DIŞINDAN ÜRÜN GETİRİYORUZ?”
Ülkemizin tarım politikalarını nasıl bulduğunu soruyoruz kendisine. Cevabı oldukça net ve sarsıcı: “Türkiye’nin yedi coğrafyasında yedi ayrı iklim yaşadığımız bu iklimde ve dünyada her ürünün yetişebileceği ülkemizde neden yurt dışından ürün getirtiyoruz? Cevabım budur.”

“Peki ne yapabiliriz?”in cevabı da çok net bir şekilde var kendisinde. Eğitim, destek ve küresel güçlerle mücadele kapsamında yerel tohumun ülke bazında yayılması:

“Okullarımızda tarım eğitimi olması gerekiyor. Anaokulundan itibaren çocuklara doğayı sevdirecek, tarımı sevdirecek çalışmalar yapılmalı. Onlara ürünler yetiştirip, yetiştirdiği ürünün tadını, lezzetini almasını sağlamalıyız. Çocuk saksıda kendi yetiştirdiği ürünün lezzetini aldığında onu tekrar tekrar almak istiyor onun ticari taraflarına bakmıyor. Aaa, ne kadar lezzetliymiş diyor. Bu sefer ayrımını yapıp ben bunu istiyorum anne diyor. Ama siz o çocuğa bunu göstermezseniz çocuk bunu bilemez bu yüzden birinci kural eğitim. İkinci kural devlet desteği. Çünkü halk, ekonomik şartlardan dolayı ister istemez maddiyata bakıyor. Bazı belediyelerin yaptığı gibi fide, tohum, gübre, saman desteğini verirsen çiftçi de zamanla doğal olana, yerel olana dönüşüm yapar. Ama bu desteği yapmazsan tohum fiyatlarının milyarlara çıktığı bir zamanda o çiftçiden de yerli tohumu dönüşü bekleyemeyiz. Üçüncü kural da yerli tohumu ülke bazında yaymamız. Bunu da yaparsak zaten peşin sıra gelir.”